مدیر تالار هنر در گفت‌وگو با آنا:
تئاتری که به فکر مخاطب است خودش را تعطیل نمی‌کند
مدیر تنها تماشاخانه تخصصی کودک و نوجوان تهران گفت: تئاتری که به فکر مخاطب بوده و برای او احترام قائل است به تعطیلی فکر نمی‌کند.
به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری آنا، تالار هنر تنها سالن اداره کل هنر‌های نمایشی است که به صورت تخصصی و حرفه‌ای به اجرا‌های نمایشی کودک و نوجوان در تهران اختصاص دارد و در منطقه هفت، خیابان شهید مفتح قرار دارد
این تالار در حدود سال ۱۳۴۰ ساخت شد و به تئاتر‌های مختلفی از جمله نمایش‌های سنتی و عروسکی اختصاص پیدا کرد و از سال ۱۳۷۷ به عنوان مرکز ویژه نمایش‌های عروسکی و کودک و نوجوان شناخته شد. این سالن با گنجایش ۲۴۰ نفر دارای صحنه ثابت با امکانات نوری و صوتی قابل قبول است که طبق آماره سالیانه حدود ۱۵ گروه حرفه‌ای نمایش در این سالن به اجرای نمایش می‌پردازند و حدود ۴۵ هزار تماشاگر از اجرا‌های این تالار دیدن می‌کنند.
هنرمندانی، چون رضا فیاضی، حسن دادشکر، رضا بابک، سیمین امیریان، زهرا صبری، مریم کاظمی، آزاده انصاری و شیوا مسعودی در این تالار اجرا داشته‌اند. از آغاز دوره جدید فعالیت تالار هنر بهروز غریب‌پور، علی پویان، محمود عطار، سید صادق موسوی، شهرام کرمی، پریسا مقتدی و هم اکنون نیز حسین موذن مدیریت تالار هنر را برعهده داشته‌اند.
در ارتباط با فعالیت‌های کنونی، رویکرد‌ها و اولویت‌ها، ظرفیت‌ها و همچنین کمبود‌های امکانات این سالن با جلیل رفیعی، رییس تالار هنر به گفتگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
* در ابتدا از فعالیت‌های این سالن‌ها و اجرا‌های کنونی آن برایمان توضیح دهید؟
این روز‌ها طبق روال اجراهایمان را انجام می‌دهیم، البته چند روزی به خاطر مسائل حاشیه‌ای و حفظ امنیت کودکان و نوجوانان اجرا‌ها را به تعویق انداختیم اما الان شرایط عادی است و نمایش «شاهزاده خانم و کلاغ‌های تاج طلا» به نویسندگی و کارگردانی پویا شش‌پری در حال اجرا می‌باشد. دو کار هم برای اجرا مجوز گرفته‌اند یکی نمایش «جنگال» به نویسندگی بهرام جلالی پور و کارگردانی آرش شریف زاده و دیگری نمایش «آکادمی پرندگان» به نویسندگی و کارگردانی حسین مزینانی که براساس آمادگی پس از نمایش شاهزاده خانم یکی از آنها اجرایشان را آغاز می‌کنند. چند کار نمایشی دیگر هم در حال تمرین هستند که پس از دریافت مجوز تا پایان سال اجرا خواهند رفت.
*کمی به عقب‌تر بازگردیم از دوران کرونا تا الان درباره شرایط تالار هنر برایمان بگویید، اجرا‌ها و اقبال بچه‌ها و خانواده‌هایشان به تالار به چه صورت بوده است؟
از زمان کرونا نمایش‌هایی که در تالار هنر به اجرا می‌رفتند تنها با ۳۰ درصد تماشاچی بود که به مرور زمان این میزان به ۵۰ درصد و از نوروز ۱۴۰۱ نیز اجرا‌ها با تماشاگر تکمیل به صحنه رفتند و خوشبختانه نیز از آنها استقبال خوبی شد که البته در هفته دولت آمارش را ارائه کردیم.
قبل از نمایش شاهزاده خانم، نمایش «کتابخورها» با ظرفیت کامل روی صحنه می‌رفت و استقبال از آن هم خیلی خوب بود، منتها بعد از بیست و چهار اجرا به اعتراضات خوردیم و باز با توجه به برنامه‌ریزی مرکز هنر‌های نمایشی، شورای نظارت و تالار هنر مجبور به تعطیلی شدیم. ما تلاش داریم که شرایط به حالت عادی بازگردد و خوشبختانه الان آخر هفته‌ها خیلی پراستقبال هستیم و اواسط هفته تقریبا ۵۰ درصد سالن پر می‌رود.
*در دوران اغتشاشات وضعیت سالن به چه صورت بود آیا مردم باز هم اقبالی به تئاتر نشان می‌دادند؟
بله به هرحال ما سالن کودک و نوجوان هستیم و بچه‌ها خیلی درگیر این ماجرا‌ها نمی‌شوند و خانواده‌ها سعی می‌کنند شرایط را برای آوردن بچه‌هایشان به تئاتر فراهم کنند، بنابراین درخواست کننده زیاد داریم و خانواده‌ها سعی می‌کنند با ما همکاری داشته باشند منتها به خاطر رعایت مسائل امنیتی و حفظ امنیت کودکان ما چند روزی مجبور به تعطیلی شدیم. خوشبختانه الان دو هفته‌ای است که اجراهایمان بدون مشکل به صحنه می‌رود.
*مدتی است که خیلی از هنرمندان تصمیم گرفته‌اند که اجرای تئاتر یا دیگر فعالیت‌های هنری نداشته باشند، آیا چنین چیزی در ارتباط با هنرمندان تئاتر کودک و نوجوان هم دیده می‌شود مثلا اینکه یک هنرمندی اجرایش را لغو یا مشکل دیگری پیش آمد کرده باشد.
خیر در حوزه تئاتر کودک و نوجوان و مخاطبانش کم پیش می‌آید که چنین مواردی دیده شود، چون همه هنرمندان در هر شرایطی به لحاظ اخلاقی خود را مکلف می‌دانند که برای بچه‌ها کار کنند و این برایشان از هر چیزی اولویت بیشتری دارد. به نظر خود من هم در هر فضایی از جامعه تئاتر وقتی که اجرا بشود همه به نشاط می‌افتند و آگاهی افزایی نیز صورت می‌گیرد.
مخاطب با حضورش تئاتر را زنده نگه می‌دارد و در طول تاریخ نیز اگر بررسی درستی داشته باشیم حتی در شرایط بحرانی مثل زمان‌های جنگ هنرمندان همیشه سعی می‌کنند تئاتر را برای مخاطب زنده نگه دارند تا بتوانند قدری آلام و درد‌های مردم را تسکین دهند. من هم عقیده‌ام این است که در هر شرایطی که هستیم تئاتر موجب ایجاد سرزندگی، نشاط و آگاهی بخشی در جامعه می‌شود و تئاتری که به فکر مخاطب بوده و برای او احترام قائل است خودش را تعطیل نمی‌کند.
*آقای رفیعی تالار هنر تهران و وضعیت تئاتر کودک و نوجوانمان در کشور آیا با کشور‌های پیشرفته‌ای که تئاتر در آنها رونق دارد، قابل مقایسه است یا خیر.
ببینید با توجه به شرایط موجود از لحاظ سخت افزاری، کمبود امکانات برای جذب مخاطب و اینکه تنها سالن کودک و نوجوان در تهران هستیم، شاید نتوانم مقایسه درستی داشته باشم اما حرفم این است که امروز نیاز به فرهنگ سازی داریم تا بتوانیم خود و سیستم‌های دولتی و بودجه‌ای‌مان را درست کنیم تا در دراز مدت جواب بگیریم نه اینکه مثل یک مُسکن عمل کنیم!
از همه این‌ها مهمتر، چون تئاتر کودک و نوجوان مقاطع سنی خاص خود را دارد باید در همان مقاطع برای بچه‌ها فرهنگ سازی شود که مثلا یک نسل این مقطع را از دست ندهد. سن بچه‌ها می‌گذرد و زمانی که بزرگسال می‌شوند دیگر این دست تئاتر‌ها را از دست می‌دهند این فرهنگ سازی در مقاطع مختلف باید از سوی خانواده‌ها و مدارس صورت بگیرد که هم بچه‌ها تئاتر ببینند و هم تئاتر بازی کنند. خود نقش‌هایی که کودکان از سنین مختلف برعهده می‌گیرند باعث سرزندگی، شادابی، نشاط و آگاهی آنها می‌شود و خلاقیتشان را شکوفا می‌کند چرا که تئاتر حوزه خلاقانه‌ای است و باعث پیشرفت ارتباطات اجتماعی بچه‌ها می‌شود؛ بنابراین ما هر چه سرمایه گذاری بیشتری برای تئاتر کودک و نوجوان کنیم، در آینده نتیجه‌اش را خواهیم دید.
* در ارتباط با نقش مدرسه صحبت کردید، برایمان بگویید چقدر آموزش و پرورش و مدارس ما با تالار هنر در ارتباط هستند؟
خیلی کم، ما خودمان شرایط را برای اجرا‌های صبح مدارس آماده کردیم حتی بخشنامه و آیین نامه هم برایش مشخص کردیم که آمادگی چنین اجرا‌هایی با هماهنگی مدارس را داریم، تا الانی که من اینجا هستیم، هر گروهی که درخواست داده سریع همکاری کردیم و به آنها اجرا دادیم، اما میانگین اگر حساب کنم، خیلی استقبال نشده است ما حتی شرایط این را هم داریم که، چون سالن دولتی هستیم با تخفیفات خیلی خوب هر روز صبح دو تا سه نوبت اجرا برای مدارس داشته باشیم الان اما خیلی کم اجرای صبح داریم.
باید خود آموزش و پرورش به مدارس ابلاغ کند که با سالن‌های تئاتر ارتباط داشته باشند وگرنه یک کار مقطعی جوابگو نیست از سوی دیگر هم خود گروه‌های نمایشی می‌بایست تبلیغات نمایش را در مدارس داشته باشند و متقابلا مدیران مدرسه در این زمینه خیلی اثرگذارند که با گروه‌های نمایشی مرتبط شوند و شرایط را برای حضور بچه‌ها در سالن تئاتر فراهم کنند.
*در ارتباط با جشنواره‌ها هم برایمان بگویید ما الان جشنواره تئاتر عروسکی و جشنواره تئاتر کودک را در این عرصه داریم که خیلی از هنرمندان از شهر‌های مختلف برای حضور در آن تلاش می‌کنند، اما چقدر این جشنواره‌ها در ارتقای کار تئاتر کودک یا انگیزه بخشی به هنرمندان برای فعالیت در این عرصه اثرگذار هستند.
ببینید به نظر من جشنواره‌ها می‌توانند سرلوحه کار باشند تا تمام ایده‌ها، تفکرات و استعداد‌ها را در عرصه تئاتر کودک کشف کرده و تئاتر کودک و نوجوان را همه جا معرفی کنند که این نیاز به برنامه ریزی و دریافت دارد، اما اگر محقرانه به این امر نگاه کنیم، متأسفانه استعداد‌ها خیلی جا‌ها کشف نمی‌شوند و از همه مهمتر اینکه ما در جشنواره‌ها ارتباطات بین‌المللی‌مان ضعیف است یعنی علاوه بر اینکه باید کار بیاوریم، باید کمک کنیم که تئاتر کودک و نوجوان ما درجشنواره‌های خارجی هم شرکت کند.
از زمانی که من مدیریت تالار هنر را برعهده گرفته‌ام نمایش‌های زیادی دیده‌ام که قابلیت حضور در جشنواره‌های بین‌المللی خارجی را دارد و این مستلزم برنامه‌ریزی و همکاری مناسب است.
الان مثلا ما در تالار انتظار این را داریم که جشنواره بین المللی کودک و نوجوان یا عروسکی تمام قد با تالار هنر همکاری کند که متأسفانه این همکاری خیلی کمرنگ است، مثلا جشنواره‌ای که در عرصه کودک سال گذشته اجرا شده و ما اعلام آمادگی کردیم که بلافاصله بعد از جشنواره درخواست اجرای عمومی را پاسخ دهیم، اما یک کار هم در تالار هنر اجرا نرفته است مگر می‌شود که حتی یک کار هم قابلیت اجرا نداشته باشد؟ بنابراین حرف من این است که این ارتباط بین جشنواره‌های کودک با تالار هنر باید زیاد باشد تا زحمات گروه‌ها هم نادیده گرفته نشود.
تئاتر کودک به لحاظ هزینه‌های بالایی که دارد واقعا نیاز به حمایت دارد، چرا که این تئاتر تنها ژانری است که همه عناصر بصری، دیدار، شنیداری و موارد مربوط به دکور، لباس، موسیقی و مسائل دیگر باید متناسب با کودک باشد و این‌ها همه هزینه بر و مستلزم بودجه مناسب است. ما قبلتر اعلام کردیم که تا ۱۴۰۲ می‌خواهیم هفده تا هجده کار به صحنه ببریم و پانزده نمایشنامه خوانی کودک اجرا کنیم که از بین آنها یک تا دو کار نیز به اجرای صحنه‌ای برسد، این‌ها مستلزم بودجه است و بودجه تالا رهنر از سوی مرکز هنر‌های نمایشی تعیین می‌شود.
*در حال حاضر وضعیت تالار هنر به لحاظ تجهیزاتی به چه صورت است آیا امکانات لازم برای یک تئاتر کودک را تأمین کرده است؟
تالار هنر نزدیک به شصت سال قدمت دارد و چندین بار بازسازی شده، اما به لحاظ فنی مثل تجهیزات نور واقعا دچار مشکل است. نور‌ها باید مدرن‌تر بشوند چرا که همه قدیمی هستند حتی سیستم‌های جدید از لحاظ بصری مثل برف ساز، مه‌ساز، حباب‌ساز و ... نیاز داریم که من نزدیک به دو بار به اداره کل هنر‌های نمیاشی برای توسعه فنی تالار نامه زدم، اما هنوز جواب نگرفتیم.
*به لحاظ امنیتی تالار هنر به چه صورت است مثلا اگر خدایی ناکرده آتش سوزی در بخشی اتفاق بیافتد آیا سیستم‌های حریق به خوبی فعال هستند؟
در این زمینه‌ها هم تجهیزات قدیمی است و نیاز به بروز رسانی دارند، این را هم به اداره کل اعلام کردیم که سیستم‌های آتش نشانی و اطفای حریق نیاز به بروز رسانی و آموزش پرسنل دارند و نیاز داریم که لوازم آتش نشانی بازدید شوند و در این زمینه آماده به خدمت هستیم.