دومین مناظره زخم اهالی فرهنگ را تازه کرد/ چه چیزی از فرهنگ و هنر شنیده‌ایم که بتوانیم انتخاب کنیم؟
مدیر تالار هنر در گفتگو با خبرنگار صبا:
حسین موذن ضمن اشاره به اینکه فرهنگ و هنر به ویژه در بخش کودک و نوجوان کالای لوکس نیست، به ضرورت وجود دغدغه فرهنگی در رییس جمهور آینده تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری صبا، دومین مناظره سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری روز سه شنبه ۱۸ خرداد ماه برگزار شد. در این مناظره که با محوریت فرهنگی و اجتماعی روی آنتن رفت، هیچ خبری از فرهنگ به معنای عام و خاص نبود. این اتفاق واکنش بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر را برانگیخت و بهانه‌ای شد تا در این‌باره گفتگویی داشته باشیم با حسین موذن مدیر تالار هنر و عضو انجمن سینمای جوانان ایران که اتفاقا دکترای سیاستگذاری فرهنگی نیز در کارنامه تحصیلی خود دارد.
موذن در این خصوص عنوان کرد: من هر دو مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را تماشا کردم ولی نه در مناظره اول و نه در مناظره دوم که اتفاقا با موضوع فرهنگی و اجتماعی هم بود، هیچ رنگی از فرهنگ و هنر ندیدم. در این مناظره، به فرهنگ به معنای خاص آن یعنی برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای فعالیت‌ها، مصارف، عرضه و تقاضای فرهنگی جامعه توجهی نشد. این حوزه همیشه جزو مظلوم‌ترین بخش‌ها بوده است و این بی توجهی اتفاق تازه‌ای نیست که صرفا در این مناظره‌ها رخ داده باشد. سال‌های گذشته هم متاسفانه یکی از بخش‌هایی بود که هیچ وقت مورد توجه قرار نگرفت. در حوزه فرهنگ و هنر کودکان، این بحث به مراتب غم‌انگیزتر است و هیچ اشاره‌ای به مسائل تربیتی و هنری کودکان و نوجوانان نمی‌شود و این بخش مغفول واقع شده است و جایی هم برای این بحث‌ها نیست.
نیاز به فرهنگ در بحران‌ها بیشتر است
او تاکید کرد: در این مناظره‌ها از کسی که برنامه مشخصی برای آینده یک مملکت دارد، انتظار داریم توجه کند که آینده یعنی کودکان و نوجوانان. مردم باید بدانند، فردی که می‌خواهد رییس جمهور بشود، چه نگاهی به قشر کودک و نوجوان دارد؟ در حال حاضر همه این‌ها که مباحث مهمی هم هستند فراموش شده‌اند و حتی اشاره خیلی مختصر هم به آن‌ها نمی‌شود. معمولا در دوران بحران‌های اقتصادی، سیاسی یا نظامی گفته می‌شود که مجالی برای پرداختن به فرهنگ و هنر نیست. من به عنوان یک کارشناس حوزه فرهنگ این حرف را نقض می‌کنم؛ اتفاقا در بحران‌ها نیاز بیشتری به بخش فرهنگ داریم.
مدیر تالار هنر افزود: در دوران کرونا نیاز خیلی بیشتری به حوزه فرهنگ داشتیم. اگر بخش فرهنگ به کلی حذف می‌شد و حتی برنامه‌های تلویزیونی تعطیل می‌شدند، چه سرنوشتی در انتظار کودکانی بود که در این دو سال در خانه حبس بودند؟ در دوران کرونا به ناچار محدودیت‌هایی برای تئاتر، سینما و سایر بخش‌های هنری ایجاد شد و دوران سختی را پشت سر گذاشتیم اما به دنبال فرصتی بودیم که بتوانیم خدمات فرهنگی را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهیم. باورمان این است که ما در بحران‌ها بیشتر از هر زمان دیگری به بخش فرهنگ و هنر نیاز داریم و این هنر است که می‌تواند فضای امنی را برای جامعه ایجاد کند که انسان‌ها مجال تنفس بیابند. اینکه جامعه‌ای دچار بحران اقتصادی شده باشد، قابل درک است اما اگر بخش فرهنگ هم به بهانه اینکه اقتصاد دچار بحران شده است، تعطیل شود یا مورد توجه قرار نگیرد، هیج جای درکی ندارد.
کاش دولت‌ها هم دغدغه مقام معظم رهبری را داشته باشند!
موذن تصریح کرد: آنچه که به نظر می‌رسد این است که ظاهرا اکثر نامزدهای محترم برنامه مشخصی برای حوزه فرهنگ و هنر ندارند و شاید اصلا علاقه‌ای هم به این حوزه ندارند. در دولت‌های گذشته هم دیدیم که متاسفانه توجه و علاقه‌ای به فرهنگ و هنر نبود. ما توقع نداریم رییس جمهور کارشناس فرهنگ به معنای عام باشد، رییس جمهور مانند رهبر ارکستی‌ست که این هماهنگی را در کلیت دولت ایجاد می‌کند. همه فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی، عمرانی، معماری، نظامی و حتی امنیتی پیوست فرهنگی می‌خواهند.
او ضمن اینکه رهبر انقلاب را فردی دغدغه‌مند در حوزه فرهنگ خواند، اظهار کرد: جالب اینجاست که وقتی دولت باید توجه بیشتری به فرهنگ و هنر و به طور کلی سیاست گذاری‌های جامعه داشته باشد، مقام معظم رهبری اهتمام بیشتری به مسائل هنر و فرهنگ دارند. بعضی وقت‌ها آدم ناراحت می‌شود؛ وقتی که دولت باید بیشتر به حوزه فرهنگ و هنر بپردازد و این توجه را در جامعه پیاده کند و رهبر انقلاب نگاه کلی به سیاست‌گذاری‌ها داشته باشد، برعکس قضیه اتفاق می‌افتد. رهبر انقلاب دغدغه اقتصادی، سیاسی و نظامی دارد اما مهم‌ترین دغدغه‌اش فرهنگی است. ما در هر صحبتی که از مقام معظم رهبری شنیده‌ایم به بحث فرهنگ اشاره کرده‌اند، اما در دولت‌ها چنین نیست. اگر به صحبت‌های رییس جمهورهای قبل مراجعه کنیم، می‌بینیم که هیچ توجهی به حوزه فرهنگ و هنر نشده است.
بخش فرهنگ و هنر کالایی لوکس و تزیینی نیست
عضو انجمن سینمای جوانان ایران به اهمیت بحران فرهنگی اشاره و اذعان کرد: به دلیل همه مواردی که گفتم و بعد از دیدن مناظره‌هایی که تا الان دیدم، به آینده فرهنگ و هنر جامعه بدبین نیستم ولی خوش‌بین هم نیستم. امیدوارم رییس جمهور آینده اهتمام بیشتری به فرهنگ و هنر داشته باشد و به این بخش به عنوان کالای لوکس و تزیینی نگاه نکند. بخش فرهنگ نیاز حیاتی جامعه است، اگر به این بخش به عنوان کالای لوکس بنگریم، زمانی که با بحرانی مانند بحران اقتصادی روبرو شدیم، متولیان می‌گویند حالا این کالای لوکس را کنار بگذاریم تا بحران‌ها حل شود تا بعد ببینیم چه کار می‌کنیم.
موذن ادامه داد: لوکس‌انگاری فرهنگ و هنر درست نیست؛ در این صورت وقتی برگشتیم و دیدیم بحران‌های اقتصادی را حل کرده‌ایم، تازه شاهد آغاز بحران‌های فرهنگی خواهیم بود. کمااینکه بحران‌های فرهنگی که الان اتفاق می‌افتند هم به همین دلیل است، زمانی که توسعه نامتوازن در کشور اتفاق می‌افتد با بحران فرهنگی مواجه می‌شویم. وقتی هم‌پایی بخش فرهنگ و هنر با سایر بخش‌ها در زمینه توسعه مورد غفلت واقع شود، ناگهان می‌بینیم اقتصاد کشوری مانند یک غده سرطانی رشد کرده و در آن هنگام است که بحران فرهنگی مجال تنفس را از کشور می‌گیرد و آن را به طور جدی زمین‌گیر می‌کند.
کودک و نوجوان اورژانسی‌ترین بخش در فرهنگ و هنر
او ضمن اشاره به ضرورت توجه مضاعف به فرهنگ و هنر کودک و نوجوان، بیان کرد: الان اگر از من سوال کنند که اورژانسی‌ترین بخش در حوزه فرهنگ و هنر که باید مورد توجه بیشتری واقع شود، کدام است؟ من می‌گویم بخش کودک و نوجوان. بحث آموزش، پرورش، فرهنگ و هنر کودکان و نوجوانان مبحث بسیار حساس و مهمی‌ست. اگر توجهی به فرهنگ و هنر کودک و نوجوان نشود، در فاصله نه چندان دور شاهد نمایان شدن آثار این بی‌توجهی در بحران‌های فرهنگی خواهیم بود. از سوی دیگر فاصله نسل‌ها به شدت پایین آمده‌است. ما قبلا می‌گفتیم نسل دهه ۶۰، نسل دهه ۷۰ اما الان این‌طور نیست و باید بگوییم بچه‌های نیمه اول و نیمه دوم ۱۴۰۰ چراکه همین دو نیمه بسیار باهم متفاوتند. همه این‌ها هشدار می‌دهند که ما چقدر باید در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و سیاست‌گذاری‌ها سرعت عمل داشته باشیم.
مدیر تالار هنر افزود: بخش تئاتر کودک و نوجوان کجای بحث فرهنگی کشور قرار می‌گیرد؟ اصلا من نمی‌دانم سیاست‌گذار تئاتر کودک و نوجوان در کشور کیست! صرف اینکه ما در جایگاهی هستیم و گروهی برای اجرای یک نمایش مراجعه می‌کنند و ما به آن‌ها نوبت می‌دهیم و تعدادی از مردم هم برای تماشای نمایش یا می‌آیند یا نمی‌آیند، سیاست گذاری برای کودک و نوجوان نیست. مهم این است که این فعالیت‌ها چقدر فراگیرند و چند درصد کودکان سراسر ایران را فرا می‌گیرند. ما الان مدت‌هاست که اجرای عموم برای کودک و نوجوان نداریم و دغدغه بزرگی‌ست.
رییس جمهور باید دغدغه فرهنگی داشته باشد
موذن گفت: مقام معظم رهبری همیشه به بخش زبان و ادبیات، اشاره مستقیم و غیرمستقیم کرده‌اند، با سینماگران، تئاتری‌ها، اهل قلم و شاعران ملاقات داشته‌اند، دولت هم باید همین‌طور باشد. اگر رییس جمهور یا نامزد انتخابات ریاست جمهوری هم اشاره کوچکی به سینما، تئاتر و کودکان و نوجوانان بکند، یعنی اینکه من به عنوان یک فعال و کارشناس هنری برای این نامزد محترم دغدغه هستم. بعد از تشکیل دولت هم اگر رییس جمهور به مناسبت‌های مختلف در برنامه‌های فرهنگی حضور یابد، برای من کافی‌ست. من که نمی‌خواهم رییس جمهور با من به بحث راجع‌به تئاتر بنشیند، من می‌خواهم که رییس جمهور دغدغه فرهنگی داشته باشد.
او عنوان کرد: من قصد تخریب کسی را ندارم ولی اگر عملکرد دو دولت گذشته را مقایسه کنیم، خواهیم دید که رییس دولت چقدر در برنامه‌های فرهنگی حضور داشته است، من که چیزی راجع‌به چنین حرکتی نشنیده‌ام اما تا دلتان بخواهد خبر حضور رییس جمهور در برنامه‌های سیاسی و اقتصادی به گوشم رسیده است. من بعد از این عملکردهایی که می‌بینم، احساس می‌کنم که دغدغهای به نام فرهنگ وجود ندارد. طی دو دولت گذشته بدترین آسیب‌ها به فرهنگ وارد شد، خیلی از بخش‌ها تعطیل و به فراموشی سپرده شدند، خیلی از اصحاب فرهنگ و هنر به مشاغل دیگر پناه بردند، کرونا و بحث تحریم‌ها هم مضاعف شد و دلیلی شد بر توجیه عملکرد مسئولان و ناگهان دیدیم که بسیاری از بخش‌های فرهنگی به ورشکستگی کامل رسیده‌اند.
دلمان را به چه خوش کنیم؟
مدیر تالار هنر با اشاره به نبود اطلاعات کافی برای انتخاب درست نامزد ریاست جمهوری مناسب، عنوان کرد: امیدوارم که نامزدهای محترم صدا و دغدغه اهل فرهنگ را بشنوند، حداقل خواهشی که از ایشان دارم این است که در باقی مانده مناظره‌ها حداقل یک بار اسم سینما، تئاتر، کتاب و دیگر شاخه‌های فرهنگ را به زبان بیاورند تا نشان دهند برنامه و دغدغهای برای حوزه فرهنگ و هنر دارند و لااقل دلمان خوش باشد و بتوانیم بگوییم اهل فرهنگ، بروید و رای بدهید؛ چراکه این آدم‌ها دغدغه فرهنگی دارند ولی وقتی دغدغهای مطرح نیست، من چگونه اهالی فرهنگ را به شرکت در انتخابات تشویق کنم و به چه خصوصیت این افراد رای بدهم؟ یا باید چشم بسته رای بدهیم که در این خصوص خود مسئولان می‌گویند شما باید با مطالعه رای بدهید. پس من چه چیز را بخوانم و رای بدهم؟ چه چیزی راجع‌به فرهنگ و هنر شنیده‌ام که بروم و رای بدهم؟
موذن در پایان خاطرنشان کرد: صحبت‌های من چیزی نیست بجز توقعی که من و همه ملت ایران از فردی که می‌خواهد رییس جمهور آینده باشد، داریم. دغدغه ما سیاست‌های صدا و سیما نیست که اصرار دارد به مخاطب القا کند، همه چیز خیلی منظم پیش می‌رود و مثلا فلان نامزد باید روی فلان صندلی بنشیند و به این صورت این حجم از بی‌اعتمادی را به کاندیداها منتقل کند. دغدغه ما صندلی‌ای که نامزدها می‌نشینند نیست، این است که از زبان کاندیدا چه چیزی بیرون می‌آید. امیدوارم در مناظره سوم این مشکلات جبران شود که حداقل از این حجم از برنامه‌های بی‌محتوا و مناظره‌ای با سوالات پیش پا افتاده که با سوالات استخدامی یک اداره فرقی ندارند، جلوگیری شود.
پریسا منیر